سینا ابهری

بازی درمانی یک مداخله موثر و مناسب برای درمان و شناسایی اختلالات کودک و درمان آن می باشد علاوه بر این بازی درمانی به تخلیه انرژی کودک و افزایش آرامش او کمک می کند. در این مقاله به بازی درمانی برای کمک به کودکی که مورد قلدری قرار گرفته می پردازیم.

پیشنهاد مشاور: تکنیک های بازی درمانی

شوالیه و اژدها

مقدمه

چندین سال پیش مراجعین کودکی داشتم که درگیر مشکلات اجتماعی شده بودند و توسط همسالان خود مورد تمسخر شدیدی قرار می گرفتند.

این کودکان شخصیت قربانی را پذیرفته بودند و راهی برای تغییر این موقعیت در خود نمی دیدند. آن ها به تمام توصیه ها و نظرات من گوش می دادند و در پاسخ همه «بله» می گفتند ولی هیچ کدام را عملی نمی کردند. آن ها در گروه هایی که یک بزرگسال  تحت نظر قرار داشت خود عمل می کردند اما نمی توانستند مهارت ها را به محیط بیرون  انتقال دهند. 

این تکنیک به کودک کمک می کند تا راهی برای مقابله با مشکلات خود پیدا کند.

منطق

این تکینک بسیار قوی و موثر است و به کودک نشان می دهد که به جای درگیر شدن با نتایج می تواند راهی برای کنار آمدن و سازش با مشکلات پیدا کرد.

منطق به آن ها می آموزد که برای برنده شدن نیازی به بزرگ تر یا قوی تر بودن نیست. این بازی شباهت زیادی به داستان پردازی دارد برای همین کودکان به خصوص در سنین 6 تا 12 سال به راحتی می توانند با آن ارتباط برقرار کنند. به خاطر داشته باشید که هیچ پاسخ درست و غلطی در این بازی وجود ندارد و کودک می تواند تا هرجایی که تخیلش اجازه می دهد بازی را ادامه دهد.

فرآیند بازی

در ابتدا درمانگر باید به کودک بگوید که قرار است یک بازی جذاب انجام دهند، درمانگر باید طوری بازی را شرح دهد که کودک به آن علاقه مند شود:

ما هردو شوالیه هایی هستیم که در قلمرو یک پادشاه زندگی می کنیم، در این قلمرو اژدهای بدی وجود دارند که مردم را اذیت می کنند، پادشاه ما را برای  کشتن آن اژدها می فرستد و  ما باید شجاع و جسور باشیم زیرا قرار است از جنگ های ترسناک و جادوگران زیادی عبور کنیم. ما وظیفه داریم که به هم کمک کنیم تا مردم عادی را نجات دهیم و نظم و شادی را به کشور برگردانیم. در این راه هردو به چیزهایی نیاز داریم من وسایلی را به تو می دهم که احساس می کنم به آن ها نیاز داری و تو هم باید وسایلی را به من بدهی که به من کمک کند. ما هردو سه شی داریم و می توانیم آن ها را به یکدیگر قرض دهیم، سپس با موانع و هیولا ها مبارزه می کنیم.

در اینجا درمانگر می تواند چیزهایی مثل طناب، پتوی سیاه بزرگ، یک ظرف که در آن آب است (ولی به کودک گفته می شود عصاره جادویی است) با یک عصا و چیزهای دیگر به کودک بدهد، کودک هم ممکن است شمشیر،چاقو، گرز، پتو و هر چیزی به شما دهد در اینجا باید از خلاقیت خود استفاده کنید به طور مثال اگر نمی توانید اژدها را با شمشیر بکشید باید از آن عصاره جادویی سر راه او بریزید تا لیز بخورد و بیفتد.

سعی کنید تا جایی که می توانید خلاقانه عمل کنید و به کودک اجازه دهید در داستان غرق شود، مثلا با شمشیر شاخه ها را ببرید و خانه ای چوبی برای اسکان موقت استفاده کنید یا با استفاده از طناب از دیوار جایی که اژدها در آن پنهان شده بالا بکشید و کارهای دیگر که می تواند خلاقیت کودک را تقویت کند و باعث شود کودک نقش شوالیه شجاع را بپذیرد.

می توانید با توجه به نقش ها داستان را عوض کنید مثلا اگر در حال بازی با کودک دختری هستید می توانید از پری، تک شاخ و موجوداتی که او دوست دارد هم در بازی استفاده کنید.

شاید در جلسه اول کودک علاقه کمی به بازی داشته باشد اما باور کنید که به مرور با خلاقیت خود شما را متعجب خواهد کرد، اگر باور نمی کنید به مثال زیر که تجربه خود من است توجه کنید:

مراجع کودکی داشتم که به دلیل مشکلات مادرزادی درگیر بیماری قلبی بود و در همان روزهای اول پس از تولد نیز عمل قلب انجام داده بود. به دلیل مشکلات قلبی توانایی حضور در بازی های گروهی را نداشت و به شدت احساس تنهایی و ناتوانی می کرد و تصور می کرد که هرگز نمی تواند مانند کودکان دیگر باشد و دوستی پیدا کند. من از او خواستم که این بازی را با هم انجام دهیم او در ابتدا مقاومت می کرد و می گفت که تنها دوست دارد درمورد مشکلاتش صحبت کند و نیازی به بازی ندارد و شاید حتی توانایی انجام آن بازی را نداشته باشد اما به اصرار من بازی کرد و بسیار به آن علاقه مند شد هفته های بعد ترجیح داد که دیگر به بازی به لگو و ساخت اشیا با  خمیر بپردازد.

او با ارائه این بازی به برخی از همسالان خود دوستانی هم پیدا کرده بود که مانند او علاقه به این دسته از بازی ها داشتند. این بازی بچه هایی را که از نظر فیزیکی و جسمانی قوی نیستند را قدرتمند می سازد و به آن ها این توانایی را می دهد تا با موجودی خیالی که سر راه آن ها قرار گرفته است مبارزه کنند و بدانند که حق انتخاب دارند و می توانند با قدرت هوش خود آن ها را شکست دهند.

کاربرد

این تکنیک بیش تر برای کودکانی استفاده می شود که خجالتی، گوشه گیر و بدبین هستند و دوره سنی خاصی ندارد. کودکانی که مورد تهدید، آزار و قلدری قرار می گیرند می توانند با استفاده از این بازی مهارت های سازشی یا کار آمدن با زندگی را بیاموزند و بسیار خوش بین و با اعتماد به نفس شوند.

یکی از نکات مثبت این بازی این است که به هیچ گونه وسیله خاصی نیاز ندارد و در هرجایی می توان آن را بازی کرد. در حقیقت همه می توانند با هر امکاناتی آن را انجام دهند. حتی این بازی می تواند با پوشیدن لباس های مبدل نیز انجام شود در این صورت کودک اشتیاق بیش تری برای بازی پیدا می کند.

تکنیک آدم بادکنکی

مقدمه

برخی از کودکان احساس عصبانیت خود را به دیگران سوق می دهند، این کودکان معمولا از طرف دیگران مورد تمسخر یا زورگویی قرار می گیرند و به همین دلیل عملکرد نامناسبی در خانه یا مدرسه دارند.

عدم توانایی در رهاسازی خشم و عصبانیت به شیوه مناسب ممکن است منجر به شکایات جسمانی (سردرد، معده درد و غیره) شود. کودک با استفاده از تکنیک آدم بادکنکی می تواند احساسات بد خود را هدایت کند و به آرامش برسد.

منبع :  محافظت از کودکی که مورد قلدری قرار گرفته با بازی درمانی